Brussel geeft nieuw kabinet huiswerk: meer vaste banen

Het nieuwe kabinet moet veel meer doen om zzp’ers en werknemers met tijdelijke contracten weer in loondienst te krijgen. Omdat zelfstandigen vaker onderverzekerd zijn tegen arbeidsongeschiktheid, werkloosheid en minder pensioen opbouwen is de wildgroei van flexibel werk in Nederland op termijn een bedreiging voor de houdbaarheid van de sociale zekerheid.

Dat constateert de Europese Commissie in haar jaarlijkse aanbeveling aan de regering in Den Haag. Het is de bedoeling dat de EU-regeringsleiders dit beleidsadvies in juni bekrachtigen, samen met de aanbevelingen voor de 27 overige lidstaten.

Uit de pas

De Commissie stelt vast dat Nederland met de veelheid aan flexibele contracten uit de pas loopt met andere EU-landen. Dat baart extra zorgen, omdat werkgevers bij een aantrekkende economie meestal meer gaan doen om goede arbeidskrachten vast te houden. De groei van de werkgelegenheid zit hem echter vooral in flexibele en tijdelijke contracten.

De aanbeveling stipt aan dat de handhaving van de zzp-wet, die moet voorkomen dat mensen die feitelijk in vaste dienst zijn toch als zzp’er worden ingezet, is opgeschort tot 2018, zonder daar conclusies aan te verbinden. De Commissie beschikt overigens niet over cijfers die de negatieve consequenties van de groei van het aantal zelfstandigen zonder personeel voor de sociale zekerheid kunnen onderbouwen.

Fiscaal voordeel

Volgens de aanbeveling moet Nederland ‘de resterende belemmeringen voor het in dienst nemen van personeel met vaste contracten wegnemen en de hoge groei van het aantal zzp’ers aanpakken, onder meer door deze vorm van arbeid fiscaal minder aantrekkelijk te maken’.

Volgens de Commissie heeft die fiscale bevoordeling een bijzonder verstorende werking aan de marge van de arbeidsmarkt en draagt dit mogelijk bij aan de zwakke groei van de reële lonen. Dat sluit aan op een andere en jaarlijks terugkerende klacht over het Nederlandse beleid.

Loongroei stimuleren

Door het afknijpen van de binnenlandse vraag blijft de consumptie achter, wat zich uit in een hoog overschot op de betalingsbalans. Met 7,6% moet Nederland de Duitsers met hun 8% dit jaar laten voorgaan als exportkampioen, maar gemeten over drie jaar heeft Nederland gemiddeld het grootste surplus van alle EU-landen.

‘Dat impliceert een sub-optimale toewijzing van middelen, waardoor kansen voor groei en welzijn onbenut blijven’, stelt de Commissie. Het nieuwe kabinet zou, met respect voor de rol van de sociale partners, de voorwaarden moeten creëren voor een hogere groei van de reële lonen.

Hypotheekrente

De Commissie kraakt ook weer harde noten over de aftrek van hypotheekrente. De hoge particuliere schulden maken de economie kwetsbaar voor financiële schokken. ‘De noodzaak om actie te ondernemen om de risico’s van negatieve effecten op de Nederlandse economie te beperken, is gezien de omvang van de schulden en de grensoverschrijdende relevantie bijzonder belangrijk’, zo wordt gesteld. De regering moet maatregelen nemen om de ‘resterende verstoringen van de woningmarkt en de stimulans om schulden te maken te beperken, in het bijzonder door de aftrekbaarheid van hypotheekrente te verminderen’.

Volgens EU-functionarissen is hiermee haast geboden, omdat de markt weer aantrekt. UIt cijfers van het CBS bleek maandag dat bestaande koopwoningen de afgelopen twaalf maanden 7,4% duurder zijn geworden, de hoogste stijging sinds maart 2002. Het prijsverschil met het prijsdal in juni 2013 is opgelopen tot 16,7%.

De Commissie is positief over de budgettaire ontwikkeling. Nederland voldoet nu ruim aan de Europese begrotingseisen. Het is echter zaak om die extra ruimte te benutten, bijvoorbeeld door meer geld uit te geven aan stimulering van onderzoek.