Hoe krijg je het als werkgever voor elkaar dat werknemers veiliger en gezonder werken? In de psychologie wordt onderzoek gedaan naar zogenaamde nudges, waarbij je onbewust gedrag bewust beïnvloed. Psycholoog en jurist Joost Knaap legt uit hoe je dit als HR kan gebruiken.
Een nudge is een manier om keuzes van mensen te beïnvloeden zonder een keuze duurder of goedkoper te maken. Ook zorg je dat mensen niet in hun keuzevrijheid worden beperkt. Vaak gebeurt het beïnvloeden onbewust. Het is ‘een duwtje in de rug’ om een gewenste gedragsverandering te bereiken.
Normen
Ons gedrag wordt in hoge mate beïnvloed door wat andere mensen doen. Sociale en culturele normen kunnen omschreven worden als verwachtingen en regels binnen een groep waaraan de leden van de groep zich proberen te conformeren. Dit zie je bijvoorbeeld terug in bedrijven en organisaties. Het gedrag van anderen geldt met name als richtsnoer als mensen niet weten hoe ze zich in een nieuwe situatie moeten gedragen (‘when in Rome do as the Romans’). Als mensen denken dat gedrag algemeen geaccepteerd is binnen een groep zullen zij zich hier naar gaan gedragen.
Veronderstelde norm
De lokale overheid in Montana in de Verenigde Staten maakte gebruik van normen om het aantal mensen dat zonder gordel reed te verminderen. Uit een vragenlijst bleek dat 85 procent van de ondervraagden autorijdt met gordel, maar dat zij dachten dat maar 60 procent van de van de andere weggebruikers een gordel om had. De norm was dus lager dan het daadwerkelijke aantal gordeldragers. De campagne die werd gelanceerd probeerde dit misverstand weg te nemen en had als slogan ‘De meeste autorijders gebruiken gordels’. Door de aanpassing van de (veronderstelde) norm gingen meer mensen autogordels gebruiken.
Positieve en negatieve formulering
Een ander voorbeeld van hoe sociale normen het gedrag van mensen kunnen beïnvloeden is het onderzoek van de sociaal psychologe Patricia Winter. Zij onderzocht in een nationaal park in de Verenigde Staten hoe verschillende teksten op borden van invloed waren op het aantal mensen dat van het pad afging. Borden met als tekst ‘Blijf alstublieft op de paden om de natuurlijke staat van het park te bewaren’ waren het meest effectief, slechts 5% van de wandelaars week van de paden af. Wanneer echter de borden de volgende tekst lieten zien ‘Veel bezoekers zijn al van de paden afgeweken en hebben de natuur beschadigd’, week 18.7 % van de wandelaars af.
Suggereer dat iedereen het doet
Robert Cialdini, hoogleraar psychologie deed een soortgelijk experiment in een park met fossielen. Ook hij concludeerde dat meer mensen fossielen stalen als een bord aangaf dat veel mensen dit in het verleden al hadden gedaan. Mensen namen minder fossielen mee als de boodschap was ‘Steelt u alstublieft niet het versteende hout’. In beide gevallen is de boodschap niet effectief als het gaat om ‘veel mensen’ die van het pad afwijken of het versteende hout stelen. Als je wilt dat mensen iets doen, gebruik dan een boodschap die suggereert dat iedereen het doet. Als je wilt dat mensen iets niet doen, gebruik dan een boodschap die negatief geformuleerd is (‘ga niet van het pad af’ of ‘steel het hout niet’) in plaats van een positieve formulering (‘blijf op het pad’).
Hoe pas je dit toe als HR?
Uit psychologisch onderzoek komt een belangrijke les naar voren: de manier waarop een gebod opgeschreven is kan van grote invloed zijn op het gedrag van mensen. Neem daarom alleen positief gedrag als norm en niet negatief gedrag. Als je wilt dat medewerkers gezonder gaan eten in de bedrijfskantine, formuleer dan dat ‘veel werknemers’ of ‘wij allemaal’ gezond eten in plaats van dat je spreek over ongezond eten. En wil je dat medewerkers meer met openbaar vervoer (ov) reizen, zeg dan dat ‘veel werknemers’ of ‘wij allemaal’ met het ov of de fiets reizen in plaats van met de auto naar het werk komen. Met deze formulering verander je de norm en daarmee het gedrag.
Bron: XpertHR Actueel