Niet iedereen profiteert mee van de krapte op arbeidsmarkt

Er is iets vreemds aan de hand: het aantal banen in de bouw steeg van januari 2016 tot januari 2017 maar met 2 procent: van 296.000 naar 302.000. In diezelfde periode nam het aantal vacatures echter met 63 procent toe tot 9600 in het eerste kwartaal. Van die vacatures werd maar 14 procent vervuld.

Madeline Buijs, sectoreconoom bij ABN Amro, was het ook opgevallen. “Betekent dit dat er te weinig arbeidskrachten in de bouw zijn? Volgens mij niet per se. Het toont vooral aan dat bouwbedrijven het lastig vinden om geschikt personeel te vinden: het lukt ze niet om al hun vacatures met de juiste personen in te vullen.”

Volgens Buijs is dat de reden dat het aantal oproep- en uitzendkrachten zo snel stijgt. “Bedrijven maken vaker gebruik van – eventueel tijdelijke – inhuurkrachten. De meeste werknemers in de bouw hebben nog een contract voor onbepaalde tijd, maar het aantal oproep- en uitzendkrachten stijgt het snelst.”

Buijs legt daar meteen de vinger op de zere plek. “Aan de bovenkant van de markt, de hbo’ers met minimaal vijf jaar werkervaring, is blijkbaar zo’n groot tekort dat er door bouwers om wordt gevochten. Maar aan de onderkant van de arbeidsmarkt in de bouw speelt dat helemaal niet. Daar worden net zo makkelijk tijdelijke en dus goedkopere krachten ingehuurd. Het verhaal over de gekte op de arbeidsmarkt is eigenlijk een verhaal over een hele scheve arbeidsmarkt.”

Meerderheid ervaart hoge werkdruk

Hans van der Spek, van adviesbureau Berenschot, die ieder jaar het Salarisonderzoek van Cobouw en Berenschot leidt, ziet dat ook. “Je zag het aan de uitkomsten van ons laatste Salarisonderzoek. Bijna over de hele breedte gaven respondenten aan dat ze in het afgelopen jaar meer zijn gaan verdienen. En een forse meerderheid ervaart een hoge werkdruk en ziet dat er werk blijft liggen omdat er niet voldoende nieuw personeel instroomt. Maar wij ondervragen alleen uta-personeel en kunnen dus niet zoveel zeggen over de onderkant van de markt.”

Aantal vacatures in beton stijgt hard.

Van der Spek ontdekte wel iets anders. “In de afgelopen jaren is aan heel veel mensen gevraagd om in te leveren. Soms op salaris, maar vaker op extra’s zoals een leaseauto, vakantiedagen en bonussen. Dat gebeurt nu niet meer. Bouwpersoneel durft ook voorzichtig weer meer te vragen, zo lijkt het. En de redenen om naar een ander bedrijf over te stappen liggen anno 2017 eerder op het vlak van persoonlijke ontwikkeling en – uitdaging, dan in het negatieve. Enkele jaren geleden overheerste vooral de angst je baan te verliezen.”

Krapteberoepen vooral op lager niveau

Ook het UWV meldt in haar ‘factsheet arbeidsmarkt’ uit april van dit jaar dat de zogenaamde krapteberoepen, beroepen waarvoor moeilijk geschikte mensen te vinden zijn, vooral in de lagere en middelbare beroepsniveaus te vinden zijn. Het gaat dan om grond- en kabelwerkers, straatmakers, metselaars, betontimmerlieden, stukadoors en schilders.

Tegelijkertijd merkt Sake Wagenaar, auteur van de factsheet, op dat “het aandeel laagopgeleiden in de bouw is gedaald en het aandeel hoog- en middelbaar opgeleiden toegenomen. Veel bouwbedrijven hebben vooral hun hoger opgeleide personeel in dienst gehouden, terwijl personeel op de lagere niveaus meer is geflexibiliseerd, bijvoorbeeld als zzp’er. Ondanks dat heeft de bouw vergeleken met de totale werkzame beroepsbevolking veel minder hoogopgeleiden en veel meer laagopgeleiden. Ook het aandeel middelbaar opgeleiden is in de bouw hoger. Maar het kan verklaren waarom het nu lastiger is om geschikte mensen te vinden.”

Metselaars, timmerlieden en stukadoors zijn er voldoende…

Dick van Dreumel, eigenaar van uitzendbureau De Vakaturebank, gespecialiseerd in de werving van personeel voor de betonindustrie, ziet het aantal vacatures voor werknemers bij betonbedrijven hard stijgen. “Maar in tegenstelling tot wat ik hoor over de bovenkant van de markt waar aannemers tegen elkaar opbieden om maar de juiste kandidaat binnen te halen, zie ik dat in de betonbranche niet. De lonen liggen nog steeds op een lager niveau dan voor de crisis. De beton-cao beweegt nog niet mee met de krapte. Terwijl het ontzettend lastig is de juiste mensen te vinden. We zoeken zelfs in het buitenland. Dat komt vooral door het slechte imago van deze industrie. Het wordt gezien als vies en zwaar werk.”

Sake Wagenaar van het UWV wijst op de harde cijfers rond het bouwonderwijs. “De deelname aan mbo-opleidingen bouw en infra is tussen 2011 en 2016 afgenomen met 38 procent. Het aantal bbl-deelnemers daalde zelfs met 53 procent tot een schamele 5100. Tsja, dan wordt het al snel lastig om de juiste man op de juiste plek te krijgen.”