‘Wet DBA is een fiasco’

Dat blijkt uit nieuw onderzoek van Intelligence Group en zzp-expert Pierre Spaninks. Volgens hun berekeningen zijn 99 duizend zzp’ers werk kwijt geraakt door de Wet deregulering beoordeling arbeidsrelaties (DBA), ruim twee keer meer dan vorig jaar.

Echte zelfstandigen

Onderzoeker en zzp-expert Pierre Spaninks spreekt van een fiasco. “Staatssecretaris Wiebes heeft altijd gezegd dat alleen zogenaamde schijnzelfstandigen last zouden hebben van zijn wet. Maar bijna honderdduizend? Zo veel schijnzelfstandigen waren er helemaal niet. De nieuwe regels maken blijkbaar ook tienduizenden echte zelfstandigen het leven zuur, en jagen opdrachtgevers onnodig op kosten.”

VAR afgeschaft

Hoe zit het ook al weer met de DBA? De wet Deregulering Beoordeling Arbeidsrelaties is ingegaan op 1 mei 2016. De wet is specifiek gericht op de naar schatting 400.000 zzp’ers die hun arbeid of diensten aanbieden op de zakelijke markt. Voorbeelden hiervan zijn bouwvakkers of interim-managers.

Deze zzp’ers konden niet meer aan de slag met een Verklaring Arbeidsrelaties (VAR). In plaats daarvan moesten zij zogeheten modelovereenkomsten gebruiken die vooraf door de Belastingdienst moesten worden goedgekeurd.

Bedrijven kopschuw gemaakt

De regels waren echter onduidelijk en niemand kon voorspellen hoe de Belastingdienst deze zou handhaven. Dat maakt vooral grote bedrijven kopschuw, stellen Intelligence Group en Spaninks. In plaats van zzp’ers als zelfstandige in te huren gingen ze dat doen via tijdelijke dienstverbanden, met name uitzendcontracten en payroll-constructies.

Gevolgen van DBA

De gevolgen waren direct voelbaar. In december vorig jaar berekenden Intelligence Group en Spaninks dat tot dan toe ongeveer 46 duizend (12%) van hen werk als zelfstandige waren kwijtgeraakt. Iets minder dan de helft (22.000) kon alsnog aan de slag via een uitzendbureau of een payrollbedrijf. Iets meer dan de helft (24.000) bleef met lege handen achter.

Geen handhaving DBA

Om deze ongewenste gevolgen van de nieuwe wet tegen te gaan, beloofde Wiebes dat de Belastingdienst tot 1 januari 2018 niet zou handhaven. Alleen kwaadwillende opdrachtgevers moeten vrezen voor de lange arm van de fiscus. Daarmee wilde de staatssecrretaris het vertrouwen in de markt herstellen en de inhuur van zzp’ers weer op gang brengen. Dat is niet gelukt, concluderen Intelligence Group en Spaninks nu. Volgens hen is de situatie alleen maar slechter geworden.

Kwart zzp’ers is werk kwijtgeraakt

Inmiddels zouden 99 duizend (25%) van de betreffende 400 duizend zzp’ers werk als zelfstandige zijn kwijtgeraakt, meer dan twee keer zo veel als eind vorig jaar. Het aantal getroffen zzp’ers dat alsnog aan de slag kon op een uitzendovereenkomst of payrollcontract, zou op 22 duizend constant zijn gebleven. Het aantal zzp’ers dat het werk helemaal aan hun neus voorbij zag gaan, zou echter meer dan verdrievoudigd zijn en nu 77 duizend bedragen.