Inleiding
Elk jaar worden mensen in Nederland verrast als op Goede Vrijdag automatische overboekingen, salarisbetalingen of incasso’s plotseling vertraging oplopen. Hoewel Goede Vrijdag geen officiële feestdag is voor iedereen, ligt het automatische betalingsverkeer in Nederland dan grotendeels stil. Maar waarom gebeurt dit eigenlijk? De verklaring ligt in het internationale karakter van betalingssystemen, de rol van de banken, en de werking van centrale betaalsystemen.
Goede Vrijdag is een zogeheten ‘niet-verwerkingsdag’
Goede Vrijdag is door de gezamenlijke banken en de Betaalvereniging Nederland aangewezen als een niet-verwerkingsdag. Dit betekent dat banken op die dag geen transacties verwerken via de gebruikelijke systemen zoals het Interbancair Systeem (voor bijvoorbeeld overschrijvingen en incasso’s) en TARGET2 – het Europese betalingssysteem van de centrale banken.
Ook instant payments (die normaal 24/7 werken) kunnen beperkt zijn als het om betalingen naar rekeningen buiten de directe omgeving van de bank gaat. Daardoor ontstaan op Goede Vrijdag kleine haperingen in het normaal zo betrouwbare systeem van automatische betalingen.
Internationale afhankelijkheid van betalingsverkeer
De Nederlandse betalingsinfrastructuur is sterk verweven met Europese en wereldwijde betaalsystemen. Goede Vrijdag is in veel andere landen wél een officiële feestdag. Zo zijn onder meer de beurzen en banken in Duitsland, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland gesloten. Omdat de verwerking van betalingen vaak door internationale systemen loopt, is het voor Nederlandse banken inefficiënt of zelfs onmogelijk om op die dag volledig te opereren.
Een betaling van of naar het buitenland kan dan bijvoorbeeld niet worden afgehandeld omdat de ontvangende partij ‘offline’ is.
De rol van TARGET2 en SEPA
TARGET2 (Trans-European Automated Real-time Gross settlement Express Transfer system) is het hart van het Europese grootbetalingsverkeer. Dit systeem is gesloten op bepaalde feestdagen die door de Europese Centrale Bank zijn vastgesteld, waaronder Goede Vrijdag. Daardoor kunnen banken op deze dagen geen geld heen en weer schuiven via TARGET2 — en dus ook geen grote overschrijvingen of zakelijke betalingen verwerken.
SEPA-incasso’s (zoals maandelijkse abonnementskosten of hypotheekbetalingen) worden door banken vaak een werkdag eerder verwerkt als de oorspronkelijk geplande datum op Goede Vrijdag valt. Maar als een bedrijf of consument hier geen rekening mee houdt, kunnen er vertragingen ontstaan.
Geen verwerking betekent ook: geen salaris, geen huurbetaling
Voor wie bijvoorbeeld zijn salaris verwacht op Goede Vrijdag of een automatische incasso gepland heeft staan, kan dit leiden tot verwarring. De betaling zal in de regel pas op de eerstvolgende werkdag – meestal de dinsdag na Pasen – worden uitgevoerd of zichtbaar worden op de rekening. Dit geldt ook voor pinbetalingen op rekening, bijschrijvingen of overboekingen die op deze dag zijn ingepland.
Wat kun je als consument of ondernemer doen?
Hoewel het misschien frustrerend is dat betalingsverkeer stilligt op een dag die geen officiële feestdag is, kun je er wel rekening mee houden:
Plan belangrijke betalingen een paar dagen eerder.
Controleer SEPA-deadlines voor incasso’s of uitbetalingen.
Informeer werknemers of klanten tijdig als uitbetalingen worden vertraagd.
Gebruik instant payments waar mogelijk — deze werken in veel gevallen wél, afhankelijk van de bank.
Conclusie
De reden dat er geen automatisch betalingsverkeer mogelijk is op Goede Vrijdag ligt in de internationale structuur van het Nederlandse betaalsysteem. Door afspraken tussen banken, Europese regelgeving en het feit dat veel buitenlandse financiële instellingen gesloten zijn, is de verwerking van betalingen simpelweg niet mogelijk. Voor zowel consumenten als ondernemers blijft het dus belangrijk om vooruit te plannen – en Goede Vrijdag te zien als een ‘onzichtbare feestdag’ in het betalingsverkeer.
