De wet DBA kan de prullenbak in, ondernemerschap wordt in het wetboek vastgelegd. En factureer je minder dan zo’n 15 tot 18 euro per uur, dan ben je geen zzp’er meer.
Het is een greep uit de maatregelen voor zelfstandigen in het deze week gepresenteerde regeerakkoord van kabinet Rutte III. Wat vinden mensen in het werkveld van de plannen?
Het meest in het oog springend, is het beoogde minimumtarief voor zzp’ers. Grofweg komt het erop neer dat je als zzp’er minimaal tussen de 15 en 18 euro per uur moet kunnen factureren wanneer je langer dan drie maanden voor een werkgever arbeid verricht.
Bieden bedrijven minder, dan moeten ze je in dienst nemen en krijg je recht op vakantiegeld, ben je verzekerd en bouw je pensioen op.
Positief
Arbeidseconoom Ronald Dekker van de Universiteit van Tilburg is positief over deze nieuwe maatregel. “Er vond heel veel oneigenlijke concurrentie plaats tussen werknemers en zzp’ers,” zegt hij.
“Je bent al bijna gekke Henkie wanneer je als werkgever gewoon werkgever blijft. Het hele businessmodel van PostNL leunt op onderbetaalde zzp’ers.”
Wel kan Dekker zich voorstellen dat sommige zzp’ers het vervelend vinden om aan het werk te moeten op een arbeidscontract. “Maar voor de gezonde verhoudingen op de arbeidsmarkt is dit een goed plan.”
Uitgebuit
Maarten Post, voorzitter van ZZP Nederland, ziet beduidend minder in de maatregel, omdat het in zou gaan tegen de vrijheid van het ondernemerschap. Wel stelt hij dat zzp’ers van Deliveroo en PostNL “uitgebuit” worden met lage tarieven.
“In plaats van het instellen van een minimumtarief, moet de overheid tegen dit soort bedrijven zeggen dat zoiets niet mag. Ook vakbonden moeten meer druk uitoefenen.”
Bij werkgeversorganisatie VNO-NCW zijn ze juist positief over het vastleggen van een minimumloon voor zzp’ers. “Excessen aan de onderkant van de arbeidsmarkt worden zo voorkomen”, zegt woordvoerder Edwin van Scherrenburg.
Een vertegenwoordiger van het Britse maaltijdplatform Deliveroo stelt tegenover NU.nl dat zzp-bezorgers 5 euro per bezorgde maaltijd krijgen. Een woordvoerder van PostNL meldt dat zzp’ers bij de postdienst “circa 25 euro” per uur verdienen en dat er “nog rond de 350” zzp’ers bij de postdienst werken.
Veelverdieners
Aan de door Rutte III omschreven “bovenkant van de markt”, lopen bedrijven geen risico’s om dure zzp’ers voor langere tijd in te huren. Bedrijven hoeven zich niet druk te maken over loonbelasting en werknemersverzekeringen als ze een zzp’er voor maximaal een jaar inhuren met een uurloon vanaf 75 euro.
Volgens Dekker moet de toekomstig minister van Financiën er wel goed op toezien dat er geen sprake zal zijn van “belasting ontwijken”. “Er zijn bijvoorbeeld consultants die jarenlang voor een bedrijf hebben gewerkt en het vervolgens als zzp’er gaan doen, omdat dat belastingtechnisch voordeliger is.”
Ook Post is kritisch over de regeling voor vermogende zzp’ers. “Ondernemers bepalen zelf hun tarief”, zegt hij. “De overheid zou zich er niet mee moeten bemoeien. Het gaat in tegen de vrije markt en het recht op zelfbeschikking.” Bij VNO-NCW onthouden ze zich op dit punt van een reactie. Van Scherrenburg: “Laten we eerst de verdere uitwerking afwachten van het gehele pakket aan maatregelen.”
Opdrachtgeversverklaring
De Wet Deregulering Arbeidsrelaties (Wet DBA) volgde medio 2016 de oude VAR-verklaring op. Bij de wet DBA kregen opdrachtgever en zzp’er een gedeelde verantwoordelijkheid over de fiscale consequenties van hun samenwerking. Ze moesten de afweging maken: in loondienst, of toch zzp’er?
Het zorgde bij veel zzp’ers voor onduidelijkheid: mochten ze zich nu ondernemer noemen of niet? Rutte III vervangt deze wet daarom in een zogeheten Opdrachtgeversverklaring. Na enkele “duidelijke vragen” in een “webmodule” te beantwoorden, wordt duidelijk wat de rollen zijn.
Dekker staat positief tegenover de nieuwe wet. Hij wijst erop dat de verantwoordelijkheid die opdrachtgevers in de wet DBA hadden, doorgang vindt in de nieuwe wetgeving.
“Ik was het er ontzettend mee eens dat ook werkgevers aangesproken konden worden”, zegt Dekker. “Ik was daarom niet zo ongelukkig over de wet DBA als veel zzp’ers. Toch zag ik wel dat het een bureaucratische rompslomp was. Of dat nu zal veranderen? Het hangt er sterk vanaf hoe die online tool ingericht wordt.”
Post is kritisch over het feit dat hij niet goed kan zien welke criteria bepalen of iemand ondernemer is. “We willen openheid van bestuur”, zegt de voorzitter van ZZP Nederland. “Als je criteria brengt, zorg dan dat iedereen ze van tevoren weet.”
Van Scherrenburg: “Wij vragen ons nog wel af hoe deze maatregelen straks in werkbare wetgeving worden omgezet. Dankzij de wet DBA weten we dat je hier erg kritisch op moet zijn. Deze wet gaf veel onzekerheid bij opdrachtgevers en -nemers. Je wil niet opnieuw veel happy ondernemers in onzekerheid brengen. Wij zullen daarom als veldpartij kritisch meekijken met de verdere uitwerking.”
Wetgeving
Misschien vinden we die criteria binnenkort helder terug in het wetboek. Het nieuwe kabinet wil het ondernemerschap wettelijk vastleggen via de nieuwe Ondernemersovereenkomst. In het regeerakkoord staat dat zoiets de positie van zelfstandig ondernemers kan “verhelderen en verstevigen”.
Een prima voornemen, denkt Post. “Het zou mooi zijn als we een basis in de wet kunnen krijgen voor ondernemerschap”, zegt hij. “Dat het op basis van een wetsartikel direct duidelijk is dat iemand geen werknemer is. We vragen dit al jarenlang. Bij de wet DBA moest je bewijzen dat je geen werknemer was. Wij willen dat een wetsartikel dat nu omdraait en uitgaat van ondernemerschap.”
Ook Van Scherrenburg is te spreken over deze maatregel. “Wij vinden het positief dat het kabinet structureel de oplossing voor de afbakening van zzp’ers zoekt in verankering van de ondernemersovereenkomst en aanpassing van het arbeidsrecht.”
Zzp-verzekering
Ook al is slechts 20 procent van alle zzp’ers verzekerd tegen arbeidsongeschiktheid, toch komt Rutte III niet met een verplichte verzekering voor zelfstandigen. Wel wil het kabinet kijken hoe het voor zelfstandigen “de verzekeringsgraad voor arbeidsongeschiktheid” kan verhogen. Om beter betaalbare verzekeringen voor zzp’ers op de markt te brengen, wil het kabinet met verzekeraars het gesprek aangaan.
Dekker noemt het “niet heel daadkrachtig”. “Als je je bedenkt dat vier op de vijf zzp’ers niet verzekerd zijn voor arbeidsongeschiktheid, kan dit op de lange termijn zorgen voor een maatschappelijk risico. Je zou daarom meer moeten doen. Ik zou liever een verplichte arbeidsongeschiktheidsverzekering voor iedereen zien. Maar ik denk dat ze dan wel zzp-organisaties tegen zich hadden gekregen. Daar zitten de VVD en D66 niet op te wachten.”
Post is blij dat er voorlopig geen verplichte verzekering komt voor zzp’ers. “Wel willen ze de huidige problemen met polissen oplossen. En dat is goed. Sommige zelfstandigen betalen 600 tot 700 euro per maand en krijgen er een lage dekking voor.”
Niet wachten
De voorman van ZZP Nederland stelt “niet op de overheid te wachten” en zelf alvast het gesprek met verzekeraars aan te gaan. “In het verleden leverde dit niets op, maar omdat dit idee nu de steun van de overheid geniet, denken we meer resultaten te kunnen boeken.”
Van Scherrenburg wijst er ook op dat zzp’ers zich beter moeten kunnen verzekeren tegen arbeidsongeschiktheid. “Het is goed dat het kabinet met verzekeraars gaat kijken hoe we dit nog verder kunnen verbeteren voor groepen zzp’ers”, denkt de woordvoerder van VNO-NCW.
Of er op den duur alsnog een verplichte zzp-verzekering moet komen volgens de werkgeversorganisatie? Van Scherrenburg is er nog niet over uit: “Het is buitengewoon ingewikkeld om verplichte verzekeringen goed vorm te geven voor deze uiteenlopende groep.”
Bron: NU.nl/Jelmer Luimstra